ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਜੀ

ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਜੀ
(1696 -1705 )

ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦਰਵੇਸ, ਕਲਗੀਧਰ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ "ਧੰਨ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ" ਦੇ ਤੀਸਰੇ ਪੁੱਤਰ "ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਜੀ" ਦਾ ਜਨਮ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ 1696 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ! 


 ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਕੇਵਲ 9 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਮੁਗਲ ਹਾਕਮ- ਵਜੀਰ ਖਾਨ ਵੱਲੋ ਨੀਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿਣਵਾ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ! ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਹੱਸਦੇ, ਮੁਸਕੁਰਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਜਾਮ ਪੀਤਾ ਪਰ ਸਿੱਖੀ-ਸਿਦਕ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਡੋਲੇ !


ਸਾਕਾ ਸਰਹਿੰਦ :

(ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਧੋਖੇ ਤੋ ਅਣਜਾਣ) ਜਦ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅੱਗੇ ਕ਼ੈਦ ਕੀਤੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰ  ਦੇਣ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਜੋਂ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਕਿਲਾ ਛੱਡਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਓਥੋਂ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਉਹ ਅਜੇ ਸਿਰਸਾ ਨਦੀ ਤੇ ਹੀ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ ਕਿ ਮੁਗਲ ਫੌਜ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ! ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਛੜ ਗਿਆ !

ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਮਾਤਾ ਗੂਜਰੀ ਜੀ ਸੰਗ ਗੁਰੂ-ਘਰ ਦੇ ਲਾਂਗਰੀ, ਗੰਗੂ, ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਠਹਿਰੇ !

ਗੰਗੂ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ-ਘਰ ਨਾਲ ਵੈਰ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ ਅਤੇ ਦੋਨਾਂ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਹਿੰਦ ਦੇ ਸੂਬੇਦਾਰ, ਵਜੀਰ ਖਾਨ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ! ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਠੰਡੇ ਬੁਰਜ ਵਿੱਚ ਕਈ ਦਿਨ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ !

ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਉੱਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਜ਼ੁਲਮ ਢਾਹੇ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਲਾਲਚ ਦਿੱਤੇ ਕਿ ਉਹ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰ ਕੇ ਇਸਲਾਮ ਧਾਰ ਲੈਣ ਪਰ ਗੁਰੂ ਕੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਜਾਣਾ ਜਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ! ਗੁਰੂ ਦੇ ਲਾਲਾਂ ਨੇ ਵੀ ਵੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਜਾਮ ਪੀਣਾ ਹੀ ਕਬੂਲ ਕੀਤਾ !

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ, 1705 ਵਿੱਚ  ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਨੀਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿਣਵਾ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ! ਇਨ੍ਹਾ ਹੀ ਕਹਿਰ ਨਹੀਂ ਢਾਹਿਆ ਵਜੀਰ ਖਾਨ ਨੇ ਬਲਕਿ ਜਿੱਥੇ ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਸਰੀਰ ਦਾ ਅੰਗ ਨੀਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਆਉਂਦਾ ਸੀ, ਉਸਨੂੰ ਕੱਟ ਦੇਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ !

ਗੁਰੂ ਕੇ ਲਾਲਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪਾ ਜਾਣ ਬਾਅਦ "ਮਾਤਾ ਗੁਜਰ ਕੌਰ ਜੀ ਵੀ ਜੋਤੀ-ਜੋਤ ਸਮਾਂ ਗਏ !

ਸਰਹਿੰਦ ਦੇ ਸ਼ਾਹੂਕਾਰ "ਦੀਵਾਨ ਟੋਡਰ ਮੱਲ ਜੀ" ਨੇ ਨਵਾਬ ਵਜੀਰ ਖਾਨ ਕੋਲੋਂ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀ  ਦਾ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਂਘ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਤਾਂ ਨਵਾਬ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੂੜ-ਮਤ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੀਵਾਨ ਜੀ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਮੁੱਲ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਮੋਹਰਾਂ ਵਿਛਾ ਕੇ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ! ਦੀਵਾਨ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰੂ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਇੰਨੇ ਭਿੱਜੇ ਹੋਏ ਸਨ ਕਿ ਨਿਰ-ਸੰਕੋਚ ਨਵਾਬ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ! ਦੀਵਾਨ ਟੋਡਰ ਮੱਲ ਨੇ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਮੋਹਰਾਂ ਖੜੀਆ ਕਰਕੇ ਕੁੱਲ (ਤਕਰੀਬਨ) ੭੮੦੦ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਮੁਹਰਾਂ ਦੇ ਕੇ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਢ਼ੇ ਤਿੰਨ ਗੱਜ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਲਈ !

ਇਸ ਉਪਰੰਤ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦਾ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ !

ਇਸ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਜੋਤੀ-ਸਰੂਪ ਸਾਹਿਬ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹਨ !



ਇੰਨੇ ਮਹਾਨ ਸਨ ਗੁਰੂ ਕੇ ਲਾਲ ਜਿੰਨ੍ਹਾ ਨੇ ਸਿੱਖ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਦਸਤਾਰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਸਦਕਾ, ਆਪਣਾ- ਆਪ ਕੌਮ ਉੱਤੇ ਵਾਰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਨਹੀਂ ਡੋਲਣ ਦਿੱਤਾ !




ਪਰ ਅੱਜ ਸਿੱਖ ਇਹ ਸਾਰੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਭੁਲਾ ਕੇ ਕੁਮਤ ਕਮਾਉਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ !

ਆਓ ਗੁਰੂ ਦੇ ਲਾਲਾਂ ਵਾਂਗ ਅਸੀਂ ਵੀ ਸਿੱਖੀ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹੋਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰੀਏ !



ਹੋਈਆਂ ਬਿਅੰਤ ਭੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖਿਮਾ ਕਰਨੀ ਜੀ...

ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਿਹ ....