ਗੁਰੂ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ
(1656-1664)
ਗੁਰੂ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ੨੩ ਜੁਲਾਈ ੧੬੫੬ ਸਾਉਣ ਵਦੀ ੧੦ (੭ ਸਾਉਣ) ਵਿੱਚ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਾਵਨ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪਿਤਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੋਰ ਜੀ (ਸੁਲੱਖਣੀ ਜੀ) ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ !
ਗੁਰੂ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੌਰ ਜੀ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ ! ਰਾਮ ਰਾਏ ਜੀ ਗੁਰੂ ਹਰਕਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਸਨ । ਰਾਮਰਾਏ ਜੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਰੋਧੀ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਰਾਜ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਖੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਵਿੱਚੋ ਬਾਹਰ ਕਢਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਬਾਲ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗੁਰਤਾ ਗੱਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਉਮਰ ਉੱਸ ਵੇਲੇ ਕੇਵਲ ੫ ਸਾਲ ਅਤੇ ੩ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸੀ !
ਪਿਤਾ : ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ
ਮਾਤਾ: ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੌਰ ਜੀ
ਜਨਮ : ੧੬੫੬, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ
ਗੁਰਤਾ-ਗੱਦੀ : ੧੬੬੧
ਗੁਰਤਾ-ਗੱਦੀ ਸਮਾਂ: ੨ ਸਾਲ ਅਤੇ ੬ ਮਹੀਨੇ (ਤਕਰੀਬਨ)
ਜੋਤੀ ਜੋਤ: ੧੬੬੪, ਦਿੱਲੀ
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾ ਵਹਿਮਾ ਭਰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢਿਆ ਵੀ ! ਇਕ ਵਾਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਦਵਾਨ ਲਾਲ ਚੰਦ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਗੀਤਾ ਦੇ ਅਰਥ, ਸਾਰ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਪਾਣੀ ਲੈਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਛੱਜੂ ਰਾਮ ਨੂੰ ਬੁਲਵਾ ਕੇ ਉਸ ਤੋਂ ਸੰਪੂਰਣ ਗੀਤਾ ਦੇ ਸਾਰ, ਅਰਥ ਕਰਵਾਏ ਅਤੇ ਜਿਸ ਤੌ ਲਾਲ ਚੰਦ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਗੁਰੂਪਦ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਕੇ ਸਿੰਘ ਸੱਜਿਆ !
ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਿੱਲੀ ਪੁੱਜੇ ਤਾਂ ਰਾਜਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵੱਡੇ ਹੀ ਗਰਮਜੋਸ਼ੀ ਤੋਂ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ । ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ । ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਹੱਲ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਾਂਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ।
ਇੱਕ ਵਾਰ ਰਾਜਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ , ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਤਰਾਂ ਹੀ ਤਿਆਰ ਸਨ, ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੋਜੂਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅਸਲੀ ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਨਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ । ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਇੱਕ ਔਰਤ, ਜੋ ਕਿ ਨੌਕਰਾਣੀ ਦੇ ਵੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਬੈਠ ਗਏ । ਇਹ ਔਰਤ ਹੀ ਅਸਲੀ ਰਾਣੀ ਸੀ । ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਵੀ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੌਧਿਕ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸੀ ਸਾਖੀਆਂ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਹਨ ।
ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਸਮੇ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਜਨਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰਤਾਪੂਰਣ ਸੁਭਾਅ ਕਰਕੇ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਲੋਕਪ੍ਰਿਅਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ । ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੈਜਾ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਮਾਤਾ ਵਰਗੀ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਰ ਮਹਾਮਾਰੀ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ । ਮੁਗਲ ਰਾਜ ਜਨਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਅਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸੀ । ਜਾਤ ਪਾਤ ਅਤੇ ਉੱਚਾ ਨੀਚ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਅਭਿਆਨ ਚਲਾਇਆ । ਖਾਸਕਰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਸ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਲਾ ਪੀਰ ਕਹਿਕੇ ਪੁਕਾਰਨ ਲੱਗੇ । ਜਨਤਾ ਅਤੇ ਪਰੀਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਔਰੰਗਜੇਬ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਛੇੜ ਨਹੀ ਸਕਿਆ । ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਲ ਔਰੰਗਜੇਬ ਨੇ ਰਾਮ ਰਾਏ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿ ਵੀ ਦੇਕੇ ਰੱਖੀ, ਤਾਂਕਿ ਸਾਮਾਜਕ ਮੱਤਭੇਦ ਪਰਗਟ ਹੋਣ ।
ਦਿਨ ਰਾਤ ਮਹਾਮਾਰੀ ਤੋਂ ਗ੍ਰਸਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਆਪ ਵੀ ਤੇਜ ਤਾਪ ਤੋਂ ਪੀਡ਼ਿਤ ਹੋ ਗਏ । ਛੋਟੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਕਹਿਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਬਿਸਤਰੇ ਤੇ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ।
ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਕੁੱਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਬੁਲਾਇਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਖੀਰ ਹੁਣ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੈ ।
ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਾਰਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੇਵਲ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਆ । ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕੇਵਲ ਭਵਿੱਖ ਗੁਰੂ , ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ, ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਿਆਸ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਡੇ ਸਥਿਤ ਬਕਾਲਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ , ਲਈ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੋਇਆ ਸੀ ।
ਆਪਣੇ ਅਖੀਰ ਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼, ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੋਤ ਉੱਤੇ ਰੋਵੇਗਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਗਾਉਣ, ਕੀਰਤਨ ਕਰਨ ।
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਬਾਲਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਚੇਤਰ ਸੁਦੀ ੧੪ ( ਤੀਜਾ ਵੈਸਾਖ ) ਬਿਕਰਮ ਸੰਵਤ ੧੭੨੧ ( ੩੦ ਮਾਰਚ ੧੬੬੪ ) ਨੂੰ ਹੋਲੀ-ਹੋਲੀ ਨਾਲ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਉਚਾਰਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾ ਗਏ ।
ਦਸਵਾਂ ਨਾਨਕ - ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਅਰਦਾਸ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਧਿਆਈਏ, ਜਿਸ ਡਿੱਠੇ ਸਭ ਦੁੱਖ ਜਾਏ ।
ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਘਰ, ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਆਪ ਰਹੇ , ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ੁਸ਼ੋਬਿਤ ਹੈ ।
ਹੋਈਆਂ ਬਿਅੰਤ ਭੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖਿਮਾ ਕਰਨੀ ਜੀ,
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ!!
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਿਹ !!
No comments:
Post a Comment